Si të rrisni shanset e jetëgjatësisë dhe “jetës së mirë”, me disa sekrete që do t’ju bëjnë të dukeni më të rinj. Nuk është kurrë vonë për t’u kthyer në rrugën e duhur: ja disa këshilla për vitin e ri bazuar në atë që thotë shkenca.

Aktiviteti fizik e bën zemrën më të re

Për ta mbajtur zemrën të shëndetshme gjatë gjithë jetës, gjithmonë është mirë të filloni që të rinj të kryeni aktivitete të vazhdueshme fizike. Por, edhe nëse sportet janë lënë pas dore për një kohë të gjatë, nuk është kurrë tepër vonë. Shumë studime në vitet e fundit kanë treguar se është e mundur të bëjmë shumë për të mbajtur zemrën tonë të shëndetshme edhe nëse nisim stërvitjen gjatë moshës së mesme, për sa kohë që e bëjmë atë vazhdimisht. Një nga studimet më të fundit mbi këtë temë (dhe ka shumë) shpjegon se ushtrimi i aktivitetit fizik për gjashtë vjet gjatë moshës së mesme do të ishte i mjaftueshëm për të zvogëluar me një të tretën rrezikun e dështimit të zemrës. Me pak fjalë, lëvizja është tamam si një ilaç dhe ndihmon në ruajtjen e shëndetit të mirë në përgjithësi (dhe po ashtu për të jetuar më gjatë).

Mbani marrëdhënie të mira dhe bëni seks

Miqësitë janë të mira për çdo moshë. Mbajtja e marrëdhënieve shoqërore gjallë është e lidhur me emocione pozitive dhe sjell shumë përfitime shëndetësore. Kur përparon mosha, ne tentojmë të qëndrojmë më gjatë në shtëpi, ndoshta sepse kemi vështirësi në të ecur dhe energjitë nuk janë më si më parë. Por, me izolim ju rrezikoni depresionin, rënien njohëse, por edhe çrregullimet fizike, inflamacionin, mbipeshën, tensionin e lartë që në afat të gjatë mund të rrisë rrezikun e sulmit në zemër, kancerit, sëmundjeve të zemrës. Një studim i publikuar në Gazetën e Epidemiologjisë dhe Shëndetit të Komunitetit monitoroi për dhjetë vjet statusin shëndetësor prej 1,500 personash mbi 60 vjeç, duke vlerësuar kontaktet e tyre sociale: ata që kishin shumë miq sëmureshin më pak dhe jetonin më gjatë. A nuk është një arsye e mirë për të ndaluar dhe për të pasur një bisedë në bar apo për të bërë ca hapa rrugë me miqtë? Edhe mosheqja dorë nga seksi, mund të ndihmojë në zgjatjen e jetës suaj. Gjatë plakjes mund të ndodhin edhe disa pengesa (thatësia vaginale te gratë dhe mosfunksioni erektil te meshkujt), por shumë studime kanë treguar se njerëzit, të cilët mbeten seksualisht aktivë edhe gjatë plakjes, priren të jetojnë më gjatë: Seksi ka përfitime të veçanta shëndetësore, sepse nxit lirimin e oksitocinës, një nga “hormonet e lumturisë”, zvogëlon stresin, ul presionin e gjakut dhe flini më mirë.

Flini mjaftueshëm dhe mos u stresoni 

Nëse doni të jetoni më gjatë, ju duhet të pushoni siç duhet për të rigjeneruar, për të mbrojtur sistemin imunitar, për të parandaluar Alzheimer. Të rriturit duhet të përpiqen të flenë të paktën 7-8 orë në natë. Shumë studime tregojnë se gjumi i paktë shoqërohet me një sërë problemesh shëndetësore si obeziteti, sëmundjet e zemrës dhe depresioni. Ata që janë të stresuar, rrezikojnë të plaken keq, sepse stresi kronik ka një ndikim të madh në shëndetin tonë dhe rrit rrezikun e sulmit në zemër dhe goditjes në tru. Një studim i Universitetit të Kalifornisë zbuloi se gratë e stresuara në mënyrë kronike kanë një nivel shumë më të ulët të kllout, një hormon që duket i implikuar në procesin e plakjes, krahasuar me ata që jetojnë më të relaksuar.

Ecni (shpejt) dhe i thoni jo jetës sedentare

Nëse nuk arrini të vraponi në mënyrë intensive është gjithashtu e dobishme që të ecni gjysmë ore në ditë, por shpejt (100 hapa në minutë). Një shëtitje në ditë duhet të jetë një rregull, sepse është një strategji parandaluese kundër shumë sëmundjeve. Përfitimet e provuara janë shumë: ndër këto rreziku i patologjive koronare zvogëlohet, rreziku i sulmit në zemër ulet. Është shumë e rëndësishme të mos udhëhiqeni nga një jetë sedentare: qëndrimi pa lëvizur gjithë ditën mund të çojë në një sërë çrregullimesh, siç është tretja e ngadaltë, degjenerimi i muskujve, çrregullimet e këmbëve dhe ngadalësimi i funksioneve të trurit.

Mbani peshën normale (dhe mos pini duhan)

Të qenit mbipeshë ose obezë, siç dihet, lidhet me një sërë problemesh shëndetësore. Kilet shtesë çojnë në sëmundje kardiovaskulare, diabet dhe madje rrisin edhe rrezikun e kancerit. E gjithë kjo natyrisht ndikon në shkallën e vdekshmërisë. Ajo që është e frikshme sot është se pikërisht të rinjtë bëjnë jetë sedentare: një studim mbi djemtë amerikanë ka zbuluar se në moshën 19 vjeç, ata bënin një jetë sedentare si në moshën 60-vjeçare.  Sipas një studimi nga University College në Londër rritja e madhësisë në çdo dhjetë vjet rrit rrezikun e zhvillimit të kancerit të gjirit për gratë me 33%, ndërsa fitimi i dy në një dekadë rrit rrezikun me 77%. Për më tepër, është e njohur mirë dhe shkencërisht e treguar se pirja e duhanit na bën shumë keq. Pirja e duhanit krijon shumë probleme shëndetësore, rrit shumë rrezikun e disa sëmundjeve, sidomos tumoreve. Për të mos folur për aspektin fizik: rrudhat rriten shpejt dhe lëkura kthehet në të verdhë. Ndalimi i pirjes së duhanit është zgjedhja më e shëndetshme që një individ mund të bëjë, pavarësisht nga mosha.

Parandaloni 

Askujt nuk i pëlqen të shkojë te mjeku, por të gjitha kontrollet e rekomanduara për moshën dhe historinë e familjes duhet të bëhen. Kontrollet rregullta mund të zgjasin jetën, duke i identifikuar sëmundjet herët. Në veçanti, sa u përket tumoreve, diagnoza e hershme është thelbësore për të rritur (dhe shumë) mundësinë e shërimit. Për më tepër, duke kapur kolesterolin, diabetin, presionin e lartë të gjakut, do të jetë e mundur të zbatohen ndryshimet e jetesës ose trajtimet farmakologjike për të shmangur sulmet e mundshme të zemrës ose goditjet.

Luani tenis (zgjasni jetën tuaj)

Sekreti i një jete të shëndetshme? Një raketë tenisi. Një studim i 80.000 njerëzve të publikuar në gazetën britanike të Mjekësisë Sportive ka treguar se lojërat me një raketë përgjysmojnë rrezikun e vdekjes. Hulumtuesit analizuan 11 kërkime të ndryshme të kryera në vitet 1994 dhe 2008 në Angli dhe Skoci duke ndjekur zakonet sportive të vullnetarëve për nëntë vjet (mosha mesatare 55 vjeç). U zbulua se rreziku i vdekjes ishte më pak se 47% për ata që praktikonin sport me raketa (tenis, badmnington), madje më pak se 56% për vdekjen për shkak të problemeve kardiovaskulare. Të mira janë edhe aerobia, zumba dhe çdo lloj palestre. Një tjetër studim danez flet për tenisin si një eliksir i vërtetë gjatë jetës. Hulumtimet epidemiologjike kanë treguar se asgjë nuk e zgjat jetën më shumë se tenisi, një sport që jep pothuajse dhjetë vjet jetë në krahasim me ata që nuk praktikojnë sporte.

Hani ushqim me ndërprerje

Sipas hulumtimeve të ndryshme shkencore, një kufizim “inteligjent” i kalorive mund të ngadalësojë procesin e plakjes dhe të ndihmojë sistemin imunitar. Por ajo duhet të përshtatet me gjendjen fizike dhe stilin e jetës. “Trupi ynë toleron shumë mirë kufizimin kalorik (madje edhe total) – shpjegon Profesor Stefano Erzegovesi, nutricionist –  “ndriçimi” i stilit tonë të tavolinës riaktivizon mekanizmat gjenetik të përdorur nga paraardhësit tanë për t’i mbijetuar urisë, një sistemi shumë efikas për ruajtjen e energjisë. Gjenet që aktivizohen gjatë fazës së “urisë” janë të njëjtat që rregullojnë proceset e lidhura me plakjen dhe veprojnë në dy mënyra: duke reduktuar gjendjen inflamatore dhe duke aktivizuar faktorët e rritjes dhe rinovimit të qelizave”. Mjafton të hiqni dorë nga ushqimi për 24 orë në mënyrë që neuronet e reja të formohen në tru dhe trupi ynë të vendoset “në mbrojtje”, duke adoptuar një sërë masash të “virtytshme”: uljen e inflamacionit, përmirësimin e reagimit imunitar dhe rritjen e aftësisë së qelizave për t’u çliruar nga substancat e mbeturinave. Jo vetëm kaq, abstensioni i kalorive ngadalëson edhe rritjen e tumoreve, të paktën në minj, siç dëshmohet nga një artikull i detajuar i botuar në ‘Proceedings of the National Academy of Sciences’, i cili sjell të gjitha përfitimet e kësaj praktike ushqimore.

Qëndroni të hidratuar (u bën mirë rrudhave) dhe mos e teproni me diellin

Kolagjeni është një proteinë që luan një rol themelor në indin lidhës. Pra, stimulimi i prodhimit të tij është një rregull themelor, gjithashtu duke marrë edhe vitaminën C. Por, në përgjithësi rregulli i artë është të hidratoni lëkurën pa u kursyer, duke i dhënë asaj ushqimin e duhur. Një hidratim i mirë dhe korrekt i lëkurës, që heq shtresën me brirë të sipërfaqes dhe promovon rigjenerimin e qelizave,  si nëpërmjet molekulave të tilla si kolagjeni, acidi hialuronik dhe molekulave me veprim antioksidues, është baza e tonit të lëkurës dhe shkëlqimit.  Për një lëkurë pa rrudha (por mbi të gjitha për të kufizuar rrezikun e kancerit të lëkurës sa më shumë që të jetë e mundur) ekspozimi i zgjatur ndaj rrezeve të diellit duhet të shmanget.

Hani më shumë perime dhe më pak ushqime industriale

Një shembull i ngrënies së shëndetshme? Ndiqni dietën e vjetër mesdhetare, duke favorizuar përdorimin e kokrrave dhe ngrënien e shumë frutave dhe perimeve sezonale të pasura me fibra, vitamina, minerale dhe molekula bioaktive. Vaj ulliri ekstra i virgjër (yndyra “e mire”) duhet të preferohet me yndyrnat shtazore (gjalpë, sallo). Në mesin e proteinave të kafshëve është mirë të favorizohet peshku (dhe 3 herë në javë vezët) dhe të kufizohet  mishi i ruajtur (sallami) dhe ai i kuq. Proteinat vegjetale si bishtajoret – më mirë nëse kombinohen me kokrra të plota – duhet të përfaqësojnë të paktën 50% të marrjes së proteinave. Konsumi i frutave të thata çdo ditë (rreth 30 g) sepse përmban fibra, proteina dhe yndyrna “të mira”. Nëse konsumoni produktet e qumështit, zgjidhni ato me përmbajtje më të ulët të yndyrës. Pini ujë mjaftueshëm, kufizoni sa më shumë alkoolin dhe sheqernat që gjenden në ushqime industriale (të ashtuquajturat “të përpunuara”). E pra edhe pak kafeinë, por vetëm nga kafeja./gsh/